Wanneer vroeger vermoed werd dat iemand snel zou sterven, werd hem of haar door een priester het zogenaamde ‘laatste sacrament’ toegediend. In de volksmond spraken mensen soms over iemand ‘bedienen’ of ‘berechten’.
In dat ritueel werd aan de stervende gevraagd zijn zonden te belijden, om vergiffenis van de zonden te verkrijgen vooraleer de reis te maken naar het leven na de dood. Als teken van die tocht werd de stervende gezalfd met chrisma, gewijde olie.
Men diende de stervende ook voor het laatst de communie toe, die werd beschouwd als de ‘spijs voor onderweg’ en om die reden viaticum heette.
In veel gevallen maakte de persoon in kwestie de toediening van het sacrament niet bewust mee. Meestal werd immers gewacht tot men vermoedde dat de dood spoedig zou intreden vooraleer men de priester liet komen.

Maar eigenlijk gaat deze traditionele praktijk zoals hierboven geschetst, in tegen de oorspronkelijke en echte bedoeling van het sacrament van de ziekenzalving. Meer nog, ‘bedienen’ of ‘berechten’ bestaan niet, zijn geen sacramenten.

Wat wel bestaat is het sacrament van de ziekenzalving, met als betekenis een zieke medemens weer kracht te geven om het leven met hernieuwde moed aan te vatten. Hierbij staat het voorbeeld van Jezus centraal, die zieken de handen oplegde en genas. Vandaar dat men sinds het tweede Vaticaans concilie weer recht wil doen aan die oorspronkelijke betekenis door zieke – maar niet noodzakelijk stervende – mensen te zalven. Op die manier kan een echte ziekenzalving plaatsvinden.

Bij de ziekenzalving wordt de zieke uitgenodigd stil te staan bij zijn leven.
Daarbij legt men de zieke de handen op als teken van troost en geborgenheid, waarna de zieke de zalving ontvangt op het voorhoofd en de handen. Hiermee wordt de Heilige Geest gevraagd de zieke bij te staan in zijn genezingsproces. Indien gewenst kan de zieke ook de communie ontvangen.

Maar al is de oorspronkelijke betekenis van het sacrament van de ziekenzalving, ‘een zieke medemens weer kracht te geven om het leven met hernieuwde moed aan te vatten’, toch hebben sommige zieken jammer genoeg geen uitzicht meer op genezing. Maar ook dan kan de ziekenzalving een bijzonder teken zijn van troost, geborgenheid en nabijheid.

Doorheen de ziekenzalving ontvangt de zieke de genade van de heilige Geest. Het zegt de zieke steun toe in deze allicht moeilijkste momenten van het leven. We drukken uit dat de zieke zal mogen rekenen op Gods nabijheid die hoop en vertrouwen wil uitstralen tegen de angst voor de dood.

De ziekenzalving wil dus een moment zijn waarbij we stilstaan bij het leven en de broosheid van dat leven.
We vinden het dan ook belangrijk dat de zieke dit moment bewust kan beleven, omringd door zijn dierbaren, die door hun aanwezigheid uitdrukken Gods nabijheid gestalte te willen geven.